Tìm hiểu trang trí biểu tượng trên gốm sứ TQ – 7: các loại cá

Cá là một trong những motif ưa chuộng thường được vẽ trên gốm sứ TQ. Nó trở thành hình ảnh biểu tượng vì trong tiếng Hán từ để chỉ cá “ngư” (鱼 – yu）phát âm nghe tương tự với từ “dư” （余）- dư thừa, dư dật. Cá rất thường thấy là chủ đề trang trí trên gốm sứ chẳng hạn như : hai con cá trên đĩa celadon Longquan thời Tống/Nguyên , Motif cá chạm nổi hoặc ám họa trên đồ gốm Bạch Định (Ding ware)và cá và rong trên các gốm sứ men lam.v.v..

Một đồ án trang trí thú vị khác là tích cá chép hóa rồng. Theo truyền thuyết, hàng năm các con cá chép bơi ngược dòng sông Hoàng Hà , vượt qua các dòng chảy xiết để tới được thác Long Môn (Lung-men). Những con cá thành công trong việc quẩy mình vượt được con thác khắc nghiệt này sẽ biến thành rồng. Câu truyện đồng nghĩa trong việc ví von các nho sinh phải vượt qua ba kỳ khảo thí trước khi họ có thể được bổ nhiệm làm quan chức triều đình.


"cá hóa rồng" trên đĩa Bạch Định thời Tấn


Ấm men tam thái (sancai) hình cá


Trang trí thú vị tích cá hóa rồng trên hộp phấn men lam thời cuối Minh. Nho sinh cầm cọng hoa "gui" (osmanthus) đồng âm với thi đậu khoa thi

Trong suốt triều đại Xuande nhà Minh, việc dùng sự đồng âm của tên bốn loại cá để diễn tả sự quan trọng cùa phẩm hạnh làm quan, “thanh bạch liêm khiết” – qing bai lian jie (清白廉洁）. Chúng là các loại cá Mackerel – cá trích (qingyu 鲭鱼), whitefish (boyu　鮊鱼），silver carp (鲢鱼) hay cá trê（nianyu 鯰鱼）và cá quả Trung Hoa (鳜鱼).


Motif vẽ 4 loại cá tượng trưng cho “thanh bạch liêm khiết” - qing bai lian jie (清白廉洁）


Đĩa men lam nhà Nguyên vẽ hoa sen và loại cá pecca TQ. Motif này vận dụng sự đồng âm của hoa sen ( liên ) để biểu tượng cho liêm khiết và âm yue cho sự trong sạch và thanh bạch


Cá pecca là trang trí phổ biến từ triều Xuande đến triều Hongzhi nhà Minh. Tên tiếng Hán của loại cá Chinese perch này là yue phát âm giống jie có nghĩa là trong sạch.​
KhanhHoaThuyNga