Rực Rỡ văn Minh Đông Sơn trên Chum đồng cổ đẹp nhất nước Việt Nam hiện nay.

Quan sát các băng hoa văn trang trí phủ kín mặt ngoài của chum ta có thể nhận thấy đó là một tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo, đồng thời cảm nhận được phần nào "thế giới quan" của người Đông Sơn xưa.
Từ trên xuống dưới, với phong cách chạm khắc nổi và chìm các băng hoa văn và đường chỉ là hình ô trám lồng và vòng tròn đồng tâm (dạng chữ S), vòng tròn tiếp tuyến, răng cưa có núm nổi, chấm nổi... Trong mỗi mô-típ trang trí ấy lại có sự kết hợp tài tình, những biến thể hài hoà tạo nên những đường nét vô cùng uyển chuyển. Nổi trội trong bức tranh sinh động là hai băng văn chủ đạo, là điểm nhấn quan trọng cho
Những con hươu con hươu xinh động :
Hươu vẽ ở đây là hươu sao, có đốm lông trên mình, và vẽ thành từng cặp : đực đi trước, cái đi sau, tất cả đều có sừng. Đó là con vật có tên là lộc, hay ở núi cao, tiết Hạ Chí rụng sừng ( khác hẳn với nai, chỉ con đực có sừng và hay ở hốc núi nên tiết Đông Chí rụng sừng).

Theo tục truyền thì hươu thuộc loài tiên thú, 60 năm ắt có ngọc quỳnh, ở gốc sừng có dấu tích lấm chấm sắc tím. Do đó cổ ngữ nói con hươu có ngọc nên sứng vằn, con cá có châu nên vảy tím. Đặc biệt hơn là hươu trắng, người xưa coi hươu trắng xuất hiện là một điềm may. Cho nên hễ bắt được nó thì người ta dâng về cho vua và sẽ được thưởng.
Theo tài liệu của sách sử và địa lý cũ, chỉ Thanh Hoá có nhiều loài này. Vùng phía Bắc từ Ninh Bình phía tây cũng có nhưng hiềm dần. Vùng phái Nam cũng vậy. Từ đèo Hải Vân trở vào thì không thấy nữa, chỉ có nai thôi.
Điều đáng nói ở đây là người ta vốn biết tánh con hươu hay dâm, một con cái thường giao cấu với vài con đực. Vậy mà trên dải băng của mặt chum người ta vẽ cặp nào cặp ấy, không lộn xộn, con đực đi trước, con cái đi sau. Người ta muốn sắp xếp đời sống vợ chồng của chúng nó vào khuôn khổ luân lý ? Hoặc đó là dấu hiệu để nói lên cuộc sống di cư có trật tự đầy bí ẩn.
Riêng việc vì sao vẽ một đàn hươu, theo ý tôi phỏng đoán có lẽ con số nhiều, để nói rằng nhiều lắm, đầy đủ cả con đực,con cái, các con non, mà người đi săn đêm sẽ gặp vào đêm trăng sáng ?
Mong các nhà sưu tầm nổi tiếng săn được những Báu Vật này, bổ sung cho bộ sưu tần danh thơm cổ vật của mình.